10 februari 2025 – Verslag Stadstafel Windmolenpark Klundert
De totstandkoming van het windmolenpark Klundert en de beoogde tegemoetkoming voor haar inwoners heeft de gemoederen sinds 2017 beziggehouden. Deze avond is bedoeld om een doorkijkje te geven naar de mogelijkheden waarop inwoners van Klundert kunnen gaan profiteren van de opbrengsten.
Alle betrokken partijen zijn vertegenwoordigd op deze Stadstafelavond:
- Bennie Blom – wethouder Gemeente Moerdijk
- Gert Slager – Havenbedrijf Port of Moerdijk
- Derk Hueting – projectleider
- Henk Schouwenaars – Stichting Energietransitie Moerdijk
- Gerard van Oostveen – Vattenfall
- Bjorn van Pruijssen – voorzitter Stadstafel Klundert
Sjaak Bons is deze avond de onafhankelijk voorzitter en gespreksleider. Door middel van een vraaggesprek wordt stil gestaan bij zowel verleden, heden als toekomst.
Verleden
Totstandkoming van het windpark en de bijbehorende sociale randvoorwaarden
Bennie Blom blikt terug:
Als raadslid heb ik dit proces van dichtbij mogen meemaken. Het was een ingewikkeld proces om te volgen. Achteraf hierop terugkijkend hebben we als betrokken partijen destijds onvoldoende samengewerkt.
De sociale randvoorwaarden liggen in de afspraken die we met Vattenfall hebben gemaakt over de afdracht van opbrengsten in windfondsen (totaal €0,90 per opgewekt MWh) en het inbrengen van startkapitaal voor een collectief duurzaam energieopwekproject (van €200.000). Op zichzelf waren die afspraken best goed voor dergelijke projecten.
In 2016/2017 was er nog geen klimaatakkoord. Van het streven naar 50% lokaal eigendom etc. was in dergelijke projecten nog geen sprake toen. Er waren ook nauwelijks voorbeelden waar van geleerd kon worden. Het werken met een afdracht aan een gebiedsfonds werd wel vaker toegepast.
Er is destijds een enquête gehouden waarin een verwachting gewekt leek te zijn dat met de komst van de windmolens de inwoners zouden profiteren van een collectief zonproject.
De gemeente heeft in het verleden de verwachting gewekt dat inwoners een korting op de energierekening van €250 per jaar zouden krijgen bij de realisatie van het Windpark industrieterrein Moerdijk. Dit mogelijke voordeel van €250 per jaar per woning is opgenomen in een enquête (en toelichtende flyer) gehouden onder de inwoners van Klundert.
Bij het uitzetten van de enquête was de verwachting bij de gemeente dat het benodigde zonnepark als invulling van de sociale randvoorwaarden ook daadwerkelijk gerealiseerd kon worden. Doordat er geen formele afspraken zijn gemaakt met het havenbedrijf over de mogelijke locatie van dit park, en later de voor het project randvoorwaardelijke Postcoderoosregeling is afgeschaft, is het beoogde zonnepark niet van de grond gekomen.
Er was echter geen tijd om voor uitgebreid onderzoek naar mogelijkheden voor invulling voor de sociale randvoorwaarden. De provincie had al aangegeven het project van ons over te nemen als wij niet door zouden gaan.
Er ligt een zonnepark, hadden de inwoners van Klundert daar niet van kunnen profiteren?
Gert Slager legt uit waarom het Havenbedrijf geen grond ter beschikking heeft gesteld:
Toen de discussie over de locatie voor het zonnepark ten behoeve van de inwoners van Klundert speelde, had het Havenbedrijf zelf al het zonnepark dat er nu ligt in voorbereiding. De subsidie hiervoor was bijvoorbeeld al aangevraagd. Hierdoor was het niet mogelijk om het zonnepark project zo op te zetten dat inderdaad opbrengsten naar alle inwoners konden vloeien.
De keuze is toen nog gegeven om deel te nemen aan dit park middels het investeren hierin. Maar omdat daarvan alleen het rijkere deel van de inwoners zou profiteren, is daarvan af gezien.
Later zijn nog andere mogelijke locaties onderzocht voor zowel een zonnepark als voor een extra windmolen (dorpsmolen). Maar die bleken om diverse redenen (veiligheidscontouren, waterschap wilde niet meewerken) niet realistisch.
Maar de gemeente heeft toch €250 per huishouden beloofd?
Bennie Blom:
Er was geen sprake van een toezegging of belofte, alhoewel de suggestie met de tekst in de enquête en flyer mogelijk wel gewekt is. Uiteindelijk is het juridisch helemaal uitgezocht door een advocatenkantoor. Daaruit bleek dat de gemeente niet aansprakelijk was.
Achteraf bezien was de formulering van de tekst in de enquête onvoldoende duidelijk. Ik vind het niet vreemd dat mensen hieruit geconcludeerd hebben dat die €250 per jaar er zou komen. De disclaimer die in de enquête stond was inderdaad onvoldoende duidelijk. Dit hadden we als gemeente beter moeten doen. Daarvoor bied ik mijn excuses aan. We hebben ervan geleerd en zullen bij toekomstige vergelijkbare projecten dit anders aanpakken.
Sowieso zijn de tijden veranderd en met de voortschrijdende inzichten zetten we tegenwoordig in op 50% lokaal eigenschap zodat de directe omgeving meer kan profiteren van zulk soort ontwikkelingen.
Heden
Wat is er gedaan om dit dossier weer vlot te trekken?
Bennie Blom:
De relatie tussen de Stadstafel Klundert en de gemeente met name was slecht. Er was veel wantrouwen. We hebben de draad toen gezamenlijk stap voor stap opgepakt. Door open en eerlijk met elkaar het gesprek aan te gaan en ruimte te geven aan elkaar hebben we gewerkt aan het onderlinge vertrouwen. We hebben als gemeente daarna een, door de Stadstafel zelf aangestelde, projectleider gefinancierd om te onderzoeken welke mogelijkheden de opbrengsten uit de windfondsen de inwoners van Klundert konden bieden.
Ik ben erg blij om te zien waar we nu staan. Niet alleen wat betreft de inhoud van het project, maar vooral op de constructieve en respectvolle wijze waarop we weer met elkaar samenwerken.
Om duidelijkheid te verschaffen over de brochure en de enquête en dan met name over het bedrag van €250 daarin genoemd voor de inwoners van Klundert is er een juridische toets geweest.
Conclusie: er kunnen geen rechten ontleend worden aan het gestelde in de brochure.
Bjorn van Pruijssen:
Het bestuur van de Stadstafel heeft de uitkomsten van de juridische toets in eigen netwerk van het bestuur gecheckt. Die uitslag bleek (ook al was die niet zoals gehoopt) wel correct. Vervolgens hebben we ons zelf de vraag gesteld; hoe kunnen we nu na al die jaren die al verstreken zijn constructief de toekomst in met deze betrokken partijen om te onderzoeken wat er wél mogelijk is.
We hebben eerst nog onderzocht of het plaatsen van een extra windmolen (dorpsmolen) een optie was. Ook deze optie bleek niet realistisch. Geschikte locaties ontbraken en het zou ook te lang duren om een windmolen te ontwikkelen en gaan exploiteren. Omdat alle partijen van mening waren dat de inwoners van Klundert op korte termijn van de opbrengsten van de windmolens moesten kunnen profiteren zijn we gaan zoeken naar een alternatieve invulling.
Hoe de Stadstafel daarin te werk gegaan en tot welke samenwerkingen en toezeggingen heeft dat geleid?
Bjorn van Pruijssen:
Vanuit het constructieve gesprek dat inmiddels met de wethouder en zeker ook de betrokken gemeentelijke medewerkers tot stand is gekomen hebben we de andere partijen daarbij aan tafel gevraagd. Tegelijkertijd is een kleine projectgroep vanuit de Stadstafel samen met Derk Hueting gaan onderzoeken hoe een alternatief plan er dan uit zou kunnen komen te zien. Daar is een mooi raamwerk uit ontstaan. We hebben daarbij enkele vetrekpunten in kaart gebracht.”
Vertrekpunten inzake de invulling Sociale Randvoorwaarden:
- Geld is bedoeld voor de energietransitie;
- Focus in eerste instantie op woningen (particulier en huur);
- Het moet een plus zijn op wat toch al gebeurt;
- Ieder huishouden in Klundert moet mee kunnen doen, ook al zal dat niet evenredig mogelijk zijn;
- Mogelijke criteria bij uitvoering:
- Huishoudens die meer overlast ervaren van de windmolens mogen eerder profiteren
- Huishoudens die het lastiger hebben de energierekening te betalen mogen eerder profiteren.
Hoe zien de afspraken er nu uit voor wat betreft de Sociale Randvoorwaarden Windfonds Klundert?
Bjorn van Pruijssen:
Vattenfall heeft akkoord gegeven om het resterende budget dat beschikbaar gesteld was voor het onderzoek naar geschikte energiebesparingsprojecten in het beoogde nieuwe fonds te storten. Dit gaat om zo’n €120.000 onder de voorwaarde dat dit geld besteed wordt aan het verduurzamen van woningen in Klundert.
Havenbedrijf Port of Moerdijk heeft een toezegging gedaan om gedurende 5 jaar, jaarlijks €25.000 ter beschikking te stellen onder de voorwaarde dat het geld wordt ingezet om 100 woningen per jaar van minder draagkrachtige huishoudens te verduurzamen.
De gemeente moerdijk is bereid om gedurende 4 jaar €35.000 per jaar beschikbaar te stellen voor organisatiekosten, €10.000 voor energieadviezen en lekchecks en €5.000 per jaar voor communicatie.
Daarnaast is er natuurlijk het Windfonds waarin een afdracht wordt gestort per opgewekte mWh. Dat waren twee fondsen: €0,50 per mWh voor windfonds Klundert en €0,40 per mWh voor windfonds Moerdijk (gemeentebreed).
In de zoektocht naar alternatieve invulling van de sociale randvoorwaarden zijn we als bestuur op zoek gegaan naar een vorm waarin zo goed mogelijk toch nog op de een of andere wijze recht gedaan wordt aan de bedoeling die er in het verleden wel lag. We zijn dan ook heel erg blij dat zowel het college als de gemeenteraad positief hebben geantwoord op ons verzoek de beide windfondsen samen te voegen en in zijn geheel aan te mogen wenden voor Klundert. Daarmee zijn de opbrengsten uit het windfonds Klundert bijna verdubbeld, van €0,50 naar €0,90 per mWh.
Daarnaast zijn we de gemeente ook erkentelijk dat ze bereid is de opbrengsten uit de windfondsen met een lening aan STEM voor te schieten, zodat we geen jaren hoeven te wachten voordat er aan een project begonnen kan worden. Maar dat we nu gelijk kunnen starten.
Er is nu met een dusdanig grote mate van zorgvuldigheid constructief samengewerkt dat er geen vraagtekens meer zijn. In het verleden waren er nog aannames, onzekerheden of externe risico’s of afhankelijkheden. Die zijn nu weggewerkt en samen met álle stakeholders is er duidelijkheid en commitment. Er ligt een goede blauwdruk van het uitvoeringsplan waarmee we substantiële (energie)besparingen kunnen gaan realiseren waar zoveel mogelijk bewoners spoedig moeten kunnen gaan profiteren.
Toekomst
Hoe kunnen de inwoners van Klundert nu alsnog profiteren van de opbrengst van de windmolens? Wat houdt het project precies in?
Projectleider Derk Hueting legt uit waar uiteindelijk voor gekozen is en waarom.
Totaal telt Klundert 2535 woningen. Voor 1508 woningen is de energielabelklasse bekend.
Hieruit blijkt dat van die geclassificeerde woningen ruim 400 woningen label D, E, F of zelfs G hebben.
Er zijn nu twee hoofdroutes die uitgezet kunnen worden:
- Voucher kleine maatregelen om basis op orde te brengen
- €750 -€1.000 kleine maatregelen leidt gemiddeld tot €200 besparing per jaar.
- €750 -€1.000 investeren in witgoed leidt tot max €30 besparing per jaar
- Met inkomsten eerste 10 jaar kunnen ongeveer 900 woningen gedaan worden.
- Investeren in collectieve energieprojecten
- Zoals buurtbatterij, collectieve laadpalen, mini-warmtenet
- Lokaal eigendom
- Kennis en ervaring delen leidt tot voordeel voor iedereen.
Derk Hueting:
Het is veel zekerder om geld in woningen te stoppen en niet in zonneparken of een dorpsmolen.
In 2050 zal iedereen van het aardgas af zijn, dus veel mensen zullen na gaan denken welke stappen er gezet moeten worden om te komen tot plannen en uitvoering om dit te realiseren.
De vraag is dan wat slim is om te doen met de middelen uit het fonds.
De bedoeling is om eerst spoor 1 uit te rollen, dus vouchers ter beschikking stellen voor kleine maatregelen om de basis op orde te brengen.
Meedenken over energieplan Klundert en de uitvoeringscriteria?
Bjorn legt uit wanneer we beginnen:
Het zojuist gepresenteerde plan is het raamwerk waarlangs we tot uitvoering over zullen gaan. Inwoners die mee willen denken over de parameters/criteria die gehanteerd zullen worden zijn van harte welkom, we creëren graag een zo groot mogelijk draagvlak voor dit plan zodat het ook echt gaat leven in Klundert.
Het streven is om dit kalenderjaar nog te kunnen starten met de individuele voucherregeling. Dat is mede mogelijk door de voorfinanciering vanuit de gemeente die door STEM verder beheerd zal worden.
De ontwikkeling van collectieve projecten zal nog enkele jaren nodig hebben, daar is op dit moment nog niet voldoende bekend over de toepassingsmogelijkheden.
Een aantal aanwezigen deze avond geven zich op om mee te denken in de werkgroep Energieplan Klundert. Belangstellenden kunnen zich ook na deze bijeenkomst nog opgeven. Opgeven graag voor het eind van deze maand.
Aanmelden voor deelname aan deze werkgroep kan via e-mail: stadstafel@indeklundert.nl.
Er volgt binnenkort een uitnodiging voor de leden van deze werkgroep voor een vervolgbijeenkomst ergens medio maart 2025.
Vragen vanuit de aanwezige inwoners van Klundert
Dit is bedoeld voor alle huishoudens van Klundert.
Klopt, dit is van de baan. Onder andere ook omdat er geen geschikte gronden beschikbaar zijn om een zonnepark aan te leggen.
De gebouwen zijn eigendom van beleggers, bedrijven en particulieren. De bedrijven doen dit met name al voor zichzelf om energie te besparen. Het is ook moeilijk aan te sluiten op het net. Bovendien gaat de salderingsregeling om, dus investeringen hierin zullen ook herzien worden.
Als er gelden gebruikt worden vanuit het windfonds, moeten daar afspraken over gemaakt worden dat dit geen invloed mag hebben op de huur. Ook huurders moeten dus sowieso mee kunnen doen aan de energieplannen.
Hierover zullen gesprekken gevoerd worden met de woningcoöperatie.
Er is inmiddels al nieuwe aanplant, maar nog niet overal. Er zijn gesprekken hierover met Staatsbosbeheer. Klachten hierover kunnen doorgegeven worden via e-mail stadstafel@indeklundert.nl. Dit wordt dan doorgestuurd naar de gemeente.
Zoals tijdens de bijeenkomst al is uitgelegd, hebben we eerst orde op zaken gesteld in samenspraak met alle betrokken partijen. Er zijn hiervoor twee sporen uit elkaar getrokken. Enerzijds is gezocht naar een project wat wel haalbaar zou kunnen zijn. Anderzijds is onderzocht wat de juridische status was voor de gewekte verwachting van die €250 per huishouding.
Verder wilde het bestuur van de Stadstafel wachten tot er een duidelijk en correct verhaal naar buiten gebracht kon worden. Dit ook om verdere onrust te voorkomen.
Dit zal niet met terugwerkende kracht zijn. Ten eerste moesten de verwachtingen bijgesteld worden. Je kunt nooit iedereen helemaal voor de volle 100 procent tevreden stellen. Er zijn natuurlijk al heel wat huishoudens die hun woning verduurzaamd hebben. In spoor 2 zullen investeringen gedaan worden in collectieve energieprojecten waar iedereen voordeel bij kan hebben.
Vanaf dat de windmolens draaien worden de toegezegde bedragen gestort in het windfonds. Dit is inmiddels dus al zo’n drie jaar.
De huidige plannen komen niet de plaats van of vergelijkbare regelingen die al lopen. Het zal voor iedereen echt een plus moeten zijn op de dingen die al geregeld zijn of via andere instanties gesubsidieerd geregeld kunnen worden. De bedoeling is om te stapelen. Dat is geborgd.
In eerste instantie met private zonnepanelen, de andere opties zijn onder groot voorbehoud.
Door een constructiefout is er schade ontstaan. Dit betekent dus dat er een grote demontage plaatsvindt om deze schade te herstellen.
Dit zou kunnen en het is in principe mogelijk om batterijen te plaatsen bij een windmolen. Dit gaat dan om gigantisch grote batterijen, dat betreft hele gebouwen die geplaatst zouden moeten worden.
Hiervoor zal ook de wetgeving aangepast worden voor mogelijkheden bijvoorbeeld bij buurtbatterijen, dit zal ook in het hele projectplan worden meegenomen. Hier zal t.z.t. goed over nagedacht moeten worden.
We moeten het doen met de pot met wat er in zit. Dat betekent dus goed nadenken hoe hiermee om te gaan. Dus niet zomaar €43 uitkeren, maar juist zo slim mogelijk investeren om er allemaal zo goed mogelijk van te profiteren. Een investering om maatregelen te treffen om juist tot energiebesparende maatregelen te komen, kan een besparing betekenen van zo’n €200 op jaarbasis. En daarmee zijn we weer dichtbij de gewekte verwachting van €250 per huishouden.
Iedereen wordt vooral geadviseerd na te denken wat je zou kunnen/willen doen. Je kunt aanhaken bij wat er al gebeurt. En dan komt er een systematiek voor wat betreft vouchers die ingezet kunnen worden. Op deze manier denken we dat er zoveel mogelijk bij de inwoners terecht kan komen. De balans tussen sporen 1 en 2 (vouchers / collectieve projecten) moet door de werkgroep nog onderzocht worden.
We proberen met een zo goed mogelijk voorstel te komen. We kunnen na de uitkomst van de juridische toets niet in het verleden blijven hangen. We moeten niet kijken naar de onmogelijkheden en zeker niet met de hakken in het zand toch vast blijven houden aan het verleden. We zijn ons er heel erg van bewust dat het misschien allemaal anders had gekund, maar dat is niet gebeurt en daarom hebben we met z’n allen hard gewerkt om nu met een goed verhaal te komen, een plan waar iedereen voordeel bij kan hebben.
Er wordt dus een werkgroep ingesteld die de plannen verder gaat uitwerken samen met de diverse betrokken partijen. We willen echt stappen maken om het allemaal waar te maken.
Natuurlijk zal er steeds gecommuniceerd worden wat er staat te gebeuren. De Stadstafel streeft ernaar om zoveel mogelijk de inwoners op de hoogte te brengen voor wat betreft de stand van zaken.
Als er ontwikkelingen zijn dan zal het uiteraard op de agenda komen te staan van de Stadstafelavonden. En het zal gecommuniceerd worden via de Stadstafelpagina in het Klundert Magazine.