Hoe werkt het rioolgemaal?

Rioolgemalen transporteren het afvalwater. In de totale keten van het verzamelen en transporten van afvalwater spelen rioolgemalen een belangrijke rol.

Een rioolgemaal staat op het laagste punt in een bemalingsgebied. Het pompt het afvalwater verder over een lange afstand of naar een hoger gelegen gebied. Uiteindelijk gaat het afvalwater vanuit een eindgemaal, dat het water uit meerdere gebieden verzamelt, naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI). Voor het transport van afvalwater van en naar de rioolgemalen ligt ondergronds een uitgebreid netwerk van riolen en persleidingen.

Een rioolgemaal bestaat meestal uit:

  • een ontvangstkelder
  • een besturingsgebouwtje of (groene) besturingskast
  • één of meerdere pompen.

De pompen in een gemaal worden bijna altijd elektrisch aangedreven. Gemeente Moerdijk is onderverdeeld in bemalingsgebieden met elk een gebiedsgemaal. In totaal zijn dat er ongeveer veertig. Sommige staan in fraaie gebouwen. Maar het merendeel zijn ook vele ‘’onopvallende’’, kleine gemalen. In totaal zijn er in de gemeente Moerdijk wel 500 gemalen. 

Hoofdpost (regelsysteem gemalen)

Tegenwoordig kunnen de meeste gemalen op afstand bediend worden. Daarnaast worden ze door telemetrie bewaakt. Hierbij controleert een computer op een centrale post de werking van de gemalen. Dit voorkomt dat veel storingen onopgemerkt blijven of niet zichtbaar worden. Ook kan de computer adviezen geven over preventief onderhoud. De gemeente Moerdijk bewaakt en analyseert deze hoofdpost volledig in eigen beheer. 

Installaties en renovaties

Gemalen bevatten elektrische en mechanische installaties. Om deze installaties in topvorm te houden investeert gemeente Moerdijk periodiek in renovaties. Zo blijven de gemalen up-to-date. De elektrische installatie van een gemaal gaat ongeveer vijftien jaar mee. De mechanische installatie ongeveer dertig jaar. Na zo’n lange periode is het moeilijk om aan de juiste vervangende onderdelen te komen. Geheel vervangen en aanpassen naar een moderne installatie is dan een alternatief. Bij zo’n totale renovatie worden alle facetten van het gemaal onder de loep genomen. Zo nodig worden ze gerepareerd of vervangen. Omdat de grote gemalen in de jaren ‘80 omgebouwd zijn, worden deze nu dertig jaar later allemaal gerenoveerd. Om niet geconfronteerd te worden met zeer hoge piekkosten, is dit renovatieplan over meerdere jaren uitgesmeerd.

Duurzaamheid

In het renovatieproces staat duurzaamheid voorop. Dat betekent hergebruik van materialen en vermindering van het energieverbruik. De grootste energieverbruikers in een gemaal zijn de pompen. Met een aantal maatregelen, zoals energiezuinige motoren, kan ongeveer 10 tot 20 procent aan energie worden bespaard. Uiteindelijk zal 90 procent van de hoofdgemalen energiezuinige hoogrendementsmotoren hebben. Dit levert een forse kostenbesparing op. En bovendien een flinke verlaging in de uitstoot van CO2.

Ongemerkt

De omgeving merkt trouwens bijna niets van een gemaalrenovatie. De inzameling en het transport van afvalwater blijft steeds gewaarborgd. Bewoners moeten ongestoord hun toilet kunnen blijven doorspoelen. Er wordt dan een tijdelijke pompinstallatie geïnstalleerd. Die neemt de functie van het gemaal tijdens de renovatie over.