Van mei tot in juli kan de eikenprocessierups voor overlast zorgen. Contact met de brandharen van de eikenprocessierups kan bij mensen ernstige irritaties geven. Bestrijd de rups daarom niet zelf.
Veelgestelde vragen
Wat doet gemeente Moerdijk tegen de eikenprocessierups? En wat kun je doen als jij of je huisdier last heeft van de brandharen? Het antwoord op twaalf veelgestelde vragen over deze pijnlijke plaaggeest.
-
De eikenprocessierups: wat is dat nou precies?
De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder. Die vlinder legt haar eitjes vooral in de toppen van eikenbomen. Daar overwinteren de eitjes. Vanaf half april tot begin mei komen ze uit. Na een aantal keer vervellen komen groepjes rupsen samen. Ze vormen grote nesten op de stam en zijtakken van de eik. ’s Nachts gaan ze in processie op zoek naar voedsel in de toppen van de boom, vandaar de naam. Grote groepen processierupsen kunnen een boom helemaal kaalvreten. De rupsen vervellen drie keer, daarna krijgen ze brandharen. De brandharen veroorzaken gezondheidsklachten.
-
Waar komt die rups vandaan – een paar jaar geleden hadden we er toch nooit last van?
Zo’n 30 jaar geleden werd de rups voor het eerst in Nederland gezien. Er staan veel eiken in ons land, dus er is veel voedsel voor de rups. De laatste jaren is het aantal explosief gegroeid, waarschijnlijk doordat de omstandigheden gunstig waren.
-
Hoe herken ik een nest?
Eikenbomen met eikenprocessierupsen zijn te herkennen aan de bolvormige, witgrijze nesten op de stammen of dikkere takken. De nesten zijn dichte spinsels van vervellingshuidjes met brandharen en uitwerpselen.
-
Wat doet de gemeente Moerdijk tegen de rupsen?
In het voorjaar worden alle eiken die gevoelig zijn voor eikenprocessierupsen preventief gespoten. Hiervoor gebruiken we een biologisch middel, dat het beste werkt zodra er blad aan de bomen zit. Daarnaast passen we waar het kan de omgeving aan. We zaaien zogenaamde scherm- en vlinderbloemige planten in en hangen nestkasten voor mezen op. Zo zorgen we dat natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups, zoals kool- en pimpelmezen, maar ook sluipwespen en gaasvliegen er zich thuis voelen. Zij eten de rupsen op. Hebben de rupsen zich toch verschanst in een gemeenteboom? Dan schakelt de gemeente een gespecialiseerd bedrijf in om de rupsen te verwijderen.
-
Ik zie een eik met rupsen, wat moet ik doen?
Als er eikenprocessierupsen in een boom zitten, moet de boomeigenaar maatregelen nemen.
- Staat de boom in uw tuin? Probeer de rupsen dan niet zelf te verwijderen. Bel hiervoor een gespecialiseerd bedrijf (vaak een hovenier of boomverzorger) of vraag advies bij uw gemeente. Ga niet onder of dichtbij de besmette boom zitten. Brandharen kunnen met de wind tot wel 100 meter ver komen. De brandharen zakken met regen wel de grond in, maar veel haren blijven ook aan het gras vastzitten. Deze achtergebleven brandharen kunnen ook bij beter weer opnieuw problemen geven.
- Is de boom van de gemeente? Meldt het bij de gemeente via telefoonnummer 14 0168.
- Is de boom van een andere beheerder of eigenaar, zoals Staatsbosbeheer of een zwembadbeheerder? Meld het bij deze partij.
-
Hoe voorkom ik besmetting met de brandharen?
- Ga niet onder, of in de buurt van een besmette boom zitten.
- Bedek hals, armen en benen als je naar een gebied gaat waar eikenprocessierupsen zijn.
- Raak rupsen, (oude) brandharen, spinselnesten en vervellingshuidjes niet aan. Leg aan kinderen uit waarom zij processierupsen niet moeten aanraken.
De brandharen van de eikenprocessierups zijn er tot ver in augustus. Ben je daarvan bewust en probeer plekken met (oude) nesten zoveel als mogelijk te vermijden.
-
Wat voor klachten geven de brandharen?
De brandharen van de eikenprocessierups zijn zo klein dat je ze niet kunt zien. Ze dringen gemakkelijk in de huid, ogen en luchtwegen. Dit veroorzaakt binnen een paar uur klachten zoals:
- jeuk
- bultjes of blaasjes op de huid
- een rode huid
- rode, dikke en soms ontstoken ogen
Soms lijken de klachten op een verkoudheid:
- een loopneus
- kriebel in de keel hoesten
- moeilijk slikken
- kortademigheid
Sommige mensen reageren sterk op de brandharen en krijgen last van:
- braken
- duizeligheid
- koorts
- een algeheel ellendig gevoel
Hoe erg de reactie is, is voor iedereen anders. Kom je vaker met brandharen in contact? Dan kan je er heftiger op reageren. Ook dieren kunnen last krijgen van de brandharen van de eikenprocessierups.
-
Wat doe ik als ik in aanraking ben geweest met de brandharen?
- Trek kleding waarin brandharen zitten voorzichtig uit en strip de huid zo snel mogelijk met plakband.
- Spoel daarna de huid en ogen af met lauw water. Probeer niet te krabben of wrijven.
Meestal gaan de klachten vanzelf over binnen een paar dagen of weken. Heb je erge jeuk? Dan kan zalf helpen. Vooral de zalven met menthol, aloë vera of calendula werken goed. Heb je erge last, ga dan naar de huisarts.
De brandharen hebben weerhaakjes waardoor ze in kleding vast blijven zitten. Verwijder brandharen door je kleding te wassen. Doe dat zo snel mogelijk om te voorkomen dat de brandharen in andere kleding terechtkomen.
Om de eiwitten in de brandharen af te breken is een temperatuur van 60 °C nodig. Kun je je kleding niet op deze temperatuur wassen? Was dan op een lagere temperatuur en controleer of je na het dragen van deze kleding opnieuw klachten krijgt.
-
Kunnen dieren ook last krijgen van de rups?
Ja, de laatste jaren zijn er steeds vaker meldingen van klachten bij paarden en honden door de rups. Waarschijnlijk kunnen ook landbouwhuisdieren er last van hebben.
-
Wat gebeurt er als mijn huisdier in aanraking komt met de brandharen?
Dieren nemen vaker grote aantallen brandharen op. Zij kunnen last krijgen van zwellingen van de tong en lippen, een ontsteking van het mondslijmvlies en ogen en ademhalingsproblemen.
De dieren gaan speekselen en tranen. Honden kunnen slikklachten krijgen en gaan kokhalzenen braken. De schade in de bek kan ernstig zijn, in zeldzame gevallen sterft een deel van de tong af. Klachten van de huid zijn zeldzaam, omdat dieren een vacht hebben.
-
Wat kan ik doen als mijn huisdier klachten heeft?
Heeft het dier de genoemde verschijnselen, ga dan snel naar de dierenarts. De behandeling gaat zwelling, pijn en braken tegen. Als er brandharen in de bek zitten, dan moet deze uitgebreid gespoeld worden met water. Vaak duurt de behandeling meerdere dagen. Het duurt soms een paar weken voordat alle klachten verdwenen zijn.
-
Hoe voorkom ik dat mijn dieren in contact komen met de brandharen?
- Vermijd gebieden waar gewaarschuwd wordt voor eikenprocessierupsen
- Voorkom contact van huisdieren met de rupsen en resten ervan, zoals met vrijgekomen brandharen en lege nesten.
- Ga na contact met de rupsen of brandharen het dier niet krabben of wrijven. Was of spoel de bek, de huid of ogen goed met water. Laat het dier allergische klachten zien, neem dan altijd contact op met de dierenarts.
- Laat paarden en andere landbouwhuisdieren niet onder of vlakbij (binnen 100 meter) eikenbomen met nesten grazen. Laat de nesten door een professional verwijderen.
- Verwerk het gras onder of vlakbij (binnen 100 meter) eikenbomen met nesten niet tot hooi. Zo voorkom je dat dieren de brandharen via het hooi opeten.
Meer informatie over de eikenprocessierups en wat je ertegen kunt doen, staat onder meer op de website https://www.oakie.info van de GGD Brabant en bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu: https://www.rivm.nl/eikenprocessierups/gezondheid.