Rijkswaterstaat legt uit: het hoe en waarom van de werkzaamheden aan ‘onze’ grote verbindingswegen

“Rijkswaterstaat is een uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. In basis zorgen we ervoor dat mensen veilig van A naar B kunnen over het hoofdwegennet, maar ook het hoofdvaarwegennet”, legt Daisy Hofmans uit. Ze werkt bij Rijkswaterstaat als omgevingsmanager bij het project ‘renovatie Heinenoordtunnel’. “Rijkswaterstaat is verdeeld in diverse regio’s, waar gewerkt wordt aan het beheer van het hoofdwegennet. Maar er is ook een deel van de organisatie dat landelijk werkt. Daar werken voornamelijk specialisten die worden gekoppeld aan projecten voor grotere renovaties en de aanleg van de hoofdwegen en de hoofdvaarwegen. Je kunt hierbij denken aan projectmanagers en technisch managers. Omgevingsmanagers zijn afkomstig uit de regionale organisatieonderdelen van Rijkswaterstaat. Anders dan voor bijvoorbeeld een technisch manager is het belangrijk dat een omgevingsmanager de omgeving en de lokale en regionale stakeholders van een project en hun belangen goed kent.

Klein en groot onderhoud

Volgens een vast stramien monitort Rijkswaterstaat de wegen, vaarwegen, bruggen, tunnels en viaducten in z’n beheer. Planning van onderhoudswerkzaamheden gebeurt op basis van onderhoudsplannen. “Net als bij het onderhoud van een auto zijn er vaste momenten voor klein en groot onderhoud”, licht Diana Wonnink toe. Ze is bij Rijkswaterstaat omgevingsmanager voor de renovatie van het beweegbare deel van de Haringvlietbrug. “Voor het kleinschalige onderhoud werken we met vaste onderhoudscontracten en –aannemers en een vast budget. Groot onderhoud wordt daarentegen geprogrammeerd, aangezien je het hier hebt over flink wat werk, meer renovaties eigenlijk, en hoge bedragen. In het zuiden van Nederland zijn nu 30 objecten in beeld voor grootschalig onderhoud. Dit komt doordat veel bruggen, tunnels, sluizen en viaducten van Rijkswaterstaat uit de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw stammen. Ook zijn ze door de jaren heen intensief belast door steeds meer en steeds zwaarder verkeer. Voor Rijkswaterstaat betekent deze grote hoeveelheid aan grootschalig onderhoud dat we moeten prioriteren in het werk. Waar is de noodzaak het hoogst? Welk object moet het eerst aangepakt worden? Dit is een continu proces van afwegingen, die ook afhankelijk zijn van lopende onderzoeken naar de kwaliteit en vooral de veiligheid. Tevens is er geen oneindig budget en oneindige aantallen aannemers dus ook Rijkswaterstaat moet een afweging maken aan de hand van beschikbaar budget en capaciteit in relatie tot welke projecten prioriteit krijgen.”

Acute hinder zoveel mogelijk voorkomen

Bij de planning van het onderhoud is het uiteraard de insteek om zo veel mogelijk hinder te voorkomen. Het uitvoeren van de werkzaamheden op basis van de onderhoudsplannen zorgt voor een optimaal moment met bij behorend proces rondom de uitvoering van de werkzaamheden. Toch lukt dat helaas niet altijd, legt Diana Wonnink uit. “Bijvoorbeeld als uit onze monitoring blijkt dat de kwaliteit op bepaalde plekken minder goed is dan gedacht en dit vanwege de veiligheid direct actie vraagt. De bij de Haringvlietbrug behorende onderhoudsplannen zijn gemaakt op basis van een bepaalde verwachte verkeersbelasting. Nu is het niet alleen drukker geworden op de weg, de voertuigen zijn ook een stuk zwaarder dan voorheen. Dit maakt dat we op specifieke plekken het grootschalig onderhoud voor de veiligheid van de gebruikers acuut naar voren moeten halen en eventuele maatregelen zoals bij de Haringvlietbrug moeten treffen om de belasting te verminderen.

Participeren en meedenken als het even kan

Door duidelijk te communiceren over de werkzaamheden en de verschillende belanghebbenden (weggebruikers, omwonenden etc.) als het even kan mee te laten denken bij de plannen voor de maatregelen die daaruit voortkomen, probeert Rijkswaterstaat de hinder zoveel mogelijk te beperken. Daisy Hofmans: “De vorm van participatie of meedenken is heel erg afhankelijk van het type project. Participatie speelt meer bij aanlegprojecten, Bij grootschalig onderhoud zit het hem meer in het communiceren over de werkzaamheden in plaats van meedenken over de werkzaamheden. Participatie is dan bijvoorbeeld eerder meedenken en samenwerken bij het vinden van oplossingen om hinder als gevolg van de werkzaamheden zoveel mogelijk te beperken. De reden waarom wat betreft participatie bij grootschalig onderhoud vaak niet veel mogelijk is, is de complexiteit van deze werkzaamheden. Er spelen zoveel factoren een rol, waardoor de ruimte om mee te denken over bijvoorbeeld het moment van de werkzaamheden er dan gewoon niet is. Maar er wordt wel degelijk gekeken of er aanpassingen mogelijk zijn. Bijvoorbeeld door te kijken naar een geschikte omleiding, of het verleggen van de piek van bepaalde werkzaamheden naar het weekend in plaats van doordeweeks.”

Vragen over de werkzaamheden

De omgevingsmanager van een project is de aanwezen persoon voor vragen over de werkzaamheden. Dat kan bijvoorbeeld tijdens informatiebijeenkomsten die Rijkwaterstaat organiseert over een project of de werkzaamheden. Maar dat kan ook telefonisch, via het gratis landelijk informatienummer van Rijkswaterstaat: 0800-8002, via het contactformulier op de website of via social media. De vraag komt dan bij de omgevingsmanager van het desbetreffende project terecht. Afhankelijk van de vraag belt of bezoekt de omgevingsmanager of de aannemer die de werkzaamheden uitvoert de vraagsteller persoonlijk.

Snelheidsbeperkende maatregelen Haringvlietbrug nodig?

De snelheidsbeperkende maatregelen bij de Haringvlietbrug die vanwege de veiligheid noodzakelijk zijn, zorgden afgelopen jaar – zeker in het begin - voor files en hadden mede daardoor behoorlijk wat impact op de bereikbaarheid van onze gemeente. Niet vreemd dat dit ook bij ondernemers voor ontevredenheid zorgde en nogal eens de vraag werd gesteld of dat nou echt niet anders kon. Begrijpelijk, vindt Diana Wonnink, maar het kon echt niet anders. “Het beweegbare deel van deze brug heeft een aluminium rijdek dat vastzit met veerklemmen. Deze veerklemmen worden zeer zwaar belast als gevolg van de hoeveelheid verkeer en vooral het zware verkeer dat over de brug rijdt. De constructie van de veerklemmen met bijbehorende bouten laat als gevolg van de zware trillingen los. Om de brug veilig te kunnen openen dient voor iedere opening een inspectie en eventueel herstelwerk plaats te vinden van de veerklemmen en bouten. Deze tijdelijke maatregelen moeten van kracht blijven totdat de renovatiewerkzaamheden kunnen worden uitgevoerd.  De huidige snelheidsverlaging lijkt heel vervelend, maar die zorgt wel voor een aanzienlijke verbetering van de veiligheid. De maatregelen zorgen voor minder trillingen, zodat de brug minder wordt belast en deze veilig blijft voor het verkeer op én onder de brug De snelheidsbeperking zorgt er zelfs voor dat de brug weer vaker open kan. De tijdelijke maatregelen gelden tot de uitvoering van renovatiewerkzaamheden aan het beweegbare deel klaar zijn, dat zal in de zomer van 2023 zijn.”

2025: groot onderhoud vaste deel Haringvlietbrug

In 2025 staat het vaste deel van de Haringvlietbrug op de planning voor het groot onderhoud. Het lijkt logisch om die werkzaamheden tegelijk met die andere, huidige renovatiewerkzaamheden uit te voeren en zo te voorkomen dat er straks nog een keer overlast ontstaat. Daisy Hofman: “Helaas is dat niet haalbaar. Het vaste deel van de Haringvlietbrug is er beter aan toe dan het beweegbare deel. Met de vele projecten van Rijkswaterstaat is het van belang om te kijken naar prioritering en de budgetmogelijkheden. Er zijn op korte termijn andere objecten die er slechter aan toe zijn als het vaste deel aan de Haringvlietbrug. Onder andere vanwege deze prioritering en budgetmogelijkheden is het in dit geval logischer om de werkzaamheden los van elkaar uit te voeren.”

Informatie online

Zorgen dat iedereen die op een of andere manier te maken krijgt met de werkzaamheden en de bijbehorende maatregelen goed geïnformeerd wordt, is een belangrijke taak die bij elk project komt kijken. Per project wordt een plan gemaakt om bijvoorbeeld ook ondernemers te informeren over de aankomende werkzaamheden. Veel informatie kun je via de algemene website van Rijkswaterstaat vinden. Specifiek gericht op weggebruikers gebruikt Rijkswaterstaat de website van vanAnaarBeter.nl en de website van Rijkswaterstaat met actuele verkeerinformatie. Tevens heeft Rijkswaterstaat ook specifiek voor de vaarweggebruikers de website Varendoejesamen en een website met informatie over beschikbaarheid van de vaarwegen.

Schakelen met belanghebbenden

Daisy Hofmans: “Bij grote projecten schakelen we normaliter al in een voortraject met omgevingspartijen en belangenorganisaties over de aankomende werkzaamheden. Dit verschilt uiteraard wel per project, een uitgebreid voortraject bij de werkzaamheden aan de Heinenoordtunnel was mogelijk omdat deze werkzaamheden gepland zijn. Bij meer acute situaties en projecten is dit uiteraard niet altijd mogelijk. Waar mogelijk zijn er uiteraard wel gesprekken met diverse partijen en ondernemersorganisaties.  

Wat kun je als ondernemer zelf doen?

Als ondernemer kun je ook zelf wat doen om hinder als gevolg van werkzaamheden te beperken. Bijvoorbeeld door tijdens werkzaamheden te kijken of het mogelijk is om thuis of hybride te werken, je medewerkers te stimuleren om andere vervoersmogelijkheden zoals de fiets of het OV  te gebruiken als dat kan of om misschien zelfs niet reizen te stimuleren. Zo blijft het verkeer beter doorstromen, óók op de omleidingsroutes en beperken we de hinder voor diegenen die echt de weg op moeten. Maar je kunt bijvoorbeeld ook kijken naar de inrichting van de logistiek van je bedrijf, de werktijdenplanning anders inrichten en proberen de piekbelasting van je klandizie te beïnvloeden. “We werken onder andere samen met het Brabant Mobiliteitsnetwerk”, legt Daisy Hofman uit. Hofmans geeft aan “Deze organisatie informeert ondernemers over de komende werkzaamheden in de regio en helpt hen met het implementeren van mobiliteitsmaatregelen. Ondernemers in Moerdijk die ondersteuning willen hierin, kunnen hiervoor bij hen terecht.” 

Nadeelcompensatie

In sommige uitzonderlijke gevallen is het mogelijk om aanspraak te maken op een vorm van nadeelcompensatie. Onderhoudswerkzaamheden, de aanleg van nieuwe infrastructuur kunnen leiden tot omzetverlies voor bedrijven. Die schade komt in principe voor rekening van de bedrijven. Alleen in de uitzonderlijke situatie heeft een bedrijf mogelijk recht op een tegemoetkoming in de schade. Mocht u van mening zijn dat u onevenredig bent getroffen dan kunt u een verzoek tot nadeelcompensatie bij Rijkswaterstaat indienen. Uw verzoek wordt dan beoordeeld door een onafhankelijke commissie. Rijkswaterstaat zet hierbij wel de kanttekening dat het in zo’n geval moet gaan om aanzienlijke schade en deze niet valt onder het normaal maatschappelijk risico of normaal ondernemersrisico.  Meer informatie over nadeelcompensatie..

Moerdijkbrug: voorlopig geen renovatie

Die andere grote (verbindings)brug in de buurt, de Moerdijkbrug, staat voorlopig niet op de planning om gerenoveerd te worden. De brug verkeert in goede staat en in 1970 werd de verkeersbrug nog vervangen. Uiteraard wordt deze volgens planning onderhouden. Daar komt bij dat de Moerdijkbrug een vaste brug is. Dit zorgt voor veel minder kans op gebreken.

Denk alvast na over de zomer van 2023

Daisy Hofmans: “Het is als ondernemer wel slim om al te gaan nadenken over wat je kunt doen om goed voorbereid te zijn, als in de zomer van 2023 de werkzaamheden aan de Haringvlietbrug en de Heinenoordtunnel worden uitgevoerd. Die werkzaamheden zullen uiteraard niet tegelijk plaatsvinden, maar dit betekent niet dat er geen hinder zal zijn. Denk alvast na over de mogelijkheden die je hebt om eventuele hinder voor je bedrijf, je werknemers en/of bezoekers zoveel mogelijk te beperken. En weet dat Brabants Mobiliteitsnetwerk er is om met je mee te denken en je te ondersteunen.”

Meer weten?

A29: renovatie Haringvlietbrug beweegbare deel | Rijkswaterstaat
A29: renovatie Heinenoordtunnel | Rijkswaterstaat

Daar kun je je ook aanmelden voor een nieuwsbrief. Vragen? Bel dan met het landelijk informatienummer van Rijkswaterstaat: 0800-8002. Dat nummer is gratis en is op werkdagen te bereiken tussen 07.00 en 20.00 uur en op zaterdag, zondag en feestdagen tussen 10.00 en 18.30 uur. Je vraag komt via het callcenter bij de projectorganisatie terecht. Wil je niet bellen maar liever een bericht achterlaten, dan kun je het contactformulier invullen.