Als een overheidsinstantie de bestemming van een stuk grond wil veranderen, is het in bepaalde gevallen niet gewenst dat er nog omgevingsvergunningen (bijvoorbeeld voor bouw- en aanlegactiviteiten) worden verstrekt binnen de huidige bestemming. Om in die gevallen ongewenste ontwikkelingen tegen te gaan, kan er een voorbereidingsbesluit worden genomen. Een voorbereidingsbesluit verklaart dat voor een bepaald gebied een nieuw bestemmingsplan wordt voorbereid. Dit besluit geldt in principe voor één jaar.
Het voorbereidingsbesluit betekent dat omgevingsvergunningen die passen binnen het huidige bestemmingsplan nog niet mogen worden verleend. Ook kan in het voorbereidingsbesluit worden bepaald dat het verboden is om bouwwerken te slopen of om andere werkzaamheden uit te voeren (bijvoorbeeld het aanleggen van wegen of afgraven van percelen). Daarnaast kan een voorbereidingsbesluit bepalen dat het gebruik van gronden of bouwwerken niet zonder ontheffing van het bevoegd gezag (bijvoorbeeld gemeente of het Rijk) mag worden gewijzigd.